Choroby powodowane przez grzyby z królestwa Fungi, gromady Ascomycota, rzędu Dothideales, rodziny Phaeosphaeriaceae
Słownik niezrozumiałych pojęć tutaj
Wprowadzenie
Grzyby z rodziny Phaeosphaeriaceae tworzą perytecja, które są zanurzone w tkance rośliny gospodarza lub częściowo wzniesione ponad jej powierzchnię. Owocniki występują w skupieniach lub czasami w komorach utworzonych przez małe stromy. Owocniki są zbliżone kształtem do kuli i mają dobrze rozwinięte, lizygeniczne ujście, zwykle wysłane peryfizami. Peridium owocnika jest miękkie i składa się ze stosunkowo małych, cienkościennych, pseudoparenchymatycznych komórek. Tkanka wewnątrzowocnikowa jest luźna i zawiera wąskie, komórkowate pseudoparafizy. Worki są cylindryczne i fisitunikowe. Askospory są brunatne i podzielone poprzecznymi przegrodami. Czasami są one murkowate i otoczone żelatynowym płaszczem. Stadiami mitomorficznymi tej grupy grzybów są taksony jamkowe. Grzyby z rodziny Phaeosphaeriaceae są nekrotrofami lub saprotrofami na wielu roślinach. Niektóre z nich pasożytują na innych grzybach.
Spośród ponad 130 gatunków zebranych w 18 rodzajach rodziny Phaeosphaeriaceae jednym z najbardziej znanych patogenów roślin jest:
|
Septorioza plew pszenicy jest wywoływana głównie przez Stagonospora nodorum.
|
Cykl chorobowy septoriozy plew pszenicy |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Góra: objawy chorobowe na liściach (a), kłosach (b) i nasionach (c) oraz zarodniki konidialne Stagonospora nodorum, sprawcy septoriozy plew pszenicy; środek, od lewej: objawy chorobowe septoriozy plew pszenicy na plewach (1-6), liściach (7, 8) i koleoptyle (9); dół: zdrobnienie ziarn pszenicy, skutek infekcji przez S. nodorum |
Stagonospora nodorum poraża koleoptyle, pochwy liściowe, liście, osadki kłosowe, kłosy i nasiona.
Warunkami sprzyjającymi Stagonospora nodorum są temperatura w zakresie od 15-20oC, duża wilgotność powietrza i duże zagęszczenie roślin w łanie.
Mitospory rozpatrywanego patogena rozprzestrzeniają się głównie z kroplami deszczu i przez owady oraz wskutek ocierania się roślin.
Stagonospora nodorum zimuje w resztkach porażonych roślin, w wieloletnich trawach i w nasionach.
Bardzo duża szkodliwość Stagonospora nodorum wynika z silnego uszkadzania powierzchni asymilacyjnej i transpiracyjnej porażonych roślin oraz z silnego redukowania liczby i jakości nasion.
Ochrona pszenicy przed Stagonospora nodorum obejmuje (1) niszczenie porażonych resztek roślin, (2) niszczenie traw sąsiadujących z uprawą pszenicy, (3) zmianowanie i przestrzeganie izolacji przestrzennej, (4) uprawianie odmian odpornych, (5) używanie nasion wolnych od patogena oraz (6) zaprawianie nasion i opryskiwanie roślin fungicydami zawierającymi benomyl, chlorotalonil, flutriafol, flusilazol, karbendazym, prochloraz i tiofanat-metylu.
Cel ćwiczenia
1. |
Poznanie objawów chorobowych septoriozy plew pszenicy. |
2. |
Poznanie morfologii piknidium Stagonospora nodorum. |
Materiał
Atlasy chorób zbóż i traw. Materiał zielnikowy z objawami septoriozy plew pszenicy. Preparat mikroskopowy z przekrojem poprzecznym piknidium Stagonospora nodorum.
Ćwiczenie
1. |
Na podstawie atlasu chorób zbóż i traw oraz materiału zielnikowego zilustruj i opisz cechy diagnostyczne septoriozy plew pszenicy. Zwróć uwagę na charakterystyczne czekoladowe zabarwienie plam na plewach. Obserwując plewy w różnym stopniu porażenia przez Stagonospora nodorum określ kierunek rozwoju plamistości na plewach względem ich osi pionowej. Uzupełnij sporządzoną diagnozę danymi zebranymi po obserwacji materiału pod mikroskopem stereoskopowym. Oceń występowanie piknidiów, ich barwę i liczebność. Określ ich zdolność infekcyjną na podstawie stopnia wypełnienia mitosporami. Czy wierzchołki piknidiów utrzymują wyschnięte grudki koloru jasnoróżowego? Jeśli tak, przenieś taką grudkę na mikroskopowe szkiełko podstawowe z kroplą kwasu mlekowego lub wody i przygotuj preparat. Oglądając przeniesiony materiał pod mikroskopem świetlnym, narysuj i opisz morfologię widzianych zarodników. W opisie uwzględnij kształt, barwę i cechy zakończeń zarodników oraz obecność w nich przegród. |
2. |
Wykorzystując dostępny preparat mikroskopowy sporządź rysunek i opis morfologii przekroju poprzecznego piknidium Stagonospora nodorum. Uwzględnij umiejscowienie piknidium w tkance rośliny gospodarza, jego kształt, barwę peridium (ściana piknidium) oraz rozmieszczenie, kształt i barwę komórek zarodnikotwórczych, jak również kształt i barwę mitospor. Określ liczbę przegród obecnych w mitosporach. |
3. |
Wykorzystując internet i/lub aktualne Zalecenia Ochrony Roślin uzupełnij brakujące dane w tabeli podanej niżej. |
Choroba |
Nazwa środka |
Sposób działania [kontaktowy, interwencyjny (wgłębny), |
Dawka/ha |
Toksyczność |
Karencja |
Substancja czynna |
Rodzaj zakłócanego procesu życiowego |
Uwagi (zalecany sposób stosowania, przeciwskazania, ED50, LD50, ect.) |
Septorioza plew pszenicy [Phaeosphaeria nodorum (Stagonospora nodorum)] |
Pytania
1. |
Dlaczego głównym czynnikiem sprzyjającym rozprzestrzenianiu septoriozy plew pszenicy i innych patogenów piknidialnych jest duża wilgotność powietrza? |
2. |
Z czego wynika szkodliwość Phaeosphaeria nodorum? |
3. |
Opracuj program ochrony pszenicy przed sprawcą septoriozy plew pszenicy. W programie uwzględnij metody niechemiczne i chemiczne. Podaj terminy stosowania tych metod i terminy, dawki oraz nazwy użytkowe i chemiczne wybranych fungicydów. |
Literatura
http://www.ag.ndsu.edu/pubs/plantsci/pests/pp1249-3.jpg